هر كسی مسئولیتی در قبال خانواده دارد و اگر آن را به خوبی انجام نداده و در مسئولیت خود، یا در قول و قرارهایی كه گذاشته شده كوتاهی كند عدم تعهد است نه خیانت. خیانت جایی است كه روابط فرازناشویی با دیگری ایجاد می‌شود. طبیعتا این نوع ارتباطات روی فرزندان خانواده هم تاثیر خواهد گذاشت.

هشدار درباره طلاق، این بار از زبان یك مقام قضایی داده شد. موضوعی كه چند سالی است به یكی از مهم‌ترین دغدغه‌های متخصصان و كارشناسان مسائل اجتماعی تبدیل شده است. دیروز احمد تویسركانی معاون قوه قضائیه كسی بود كه همزمان هم نسبت به كاهش آمار ازدواج در كشور هشدار داد و هم یك هشدار جدی به زوج‌های جوان در رابطه با سیر صعودی آمار طلاق داد.

به گفته معاون رئیس قوه قضائیه آمار ازدواج در سال 92 حدود 5درصد و در مقابل آمار طلاق بیش از 6درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. تویسركانی همچنین برای اولین‌بار دلایل جدایی زوجین را با ذكر جزئیات اعلام كرد و در عین حال خبر داد در 7ماهه ابتدای سال بیش از 90 هزار طلاق ثبت شده است.

او می‌گوید: 7.6 درصد طلاق‌ها در كشور به دلیل ترك زندگی، 6.5 درصد اعتیاد یكی از زوجین، 9 دهم درصد محكومیت حبس یكی از زوجین، 3.1 درصد ضرب و شتم، 3 دهم درصد بیماری صعب‌العلاج یكی از زوجین، 15.3 درصد محقق نشدن یكی از شروط ضمن عقد، 4 درصد استنكاف زوج از پرداخت نفقه، 1.2 درصد ازدواج مجدد زوج، 7 دهم درصد اختلالات جنسی، 1.4 درصد اختلالات روانی و افسردگی، 4.1 درصد فقر مالی، 9 دهم درصد ارتباطات نامشروع و 15.5 دخالت خانواده‌ها بوده است.

در این میان آمار بالای دخالت خانواده‌ها در طلاق، ترك زندگی و محقق نشدن شروط ضمن عقد و بهانه قرار داده آنها برای جدایی موضوعی است كه حسابی مورد توجه كارشناسان قرار گرفته است. كارشناسان خانواده بر این اعتقاد هستند كه تن دادن بدون دغدغه زوجین به طلاق یكی از آسیب‌هایی است كه نظام اجتماعی كشور را تهدید می‌كند. بر این اساس آنها می‌گویند«عدم تعهدی» كه زوجین برای حفظ بنیان خانواده دارند و چشم‌پوشی آنها بر سرنوشت یكدیگر مهم‌ترین آسیبی است كه خانواده‌ها با آن درگیر هستند.

تعهد بر فرزندان خانواده تاثیر بسزایی دارد

دكتر موسوی‌چلك در تشریح تعهد در جامعه و خانواده و نقش آن در حفظ بنیان خانواده می‌گوید: یكی از مولفه‌های كلیدی در تعامل با دیگران اعم از درون خانوادگی (با همسر و فرزندان) و همچنین سایر امور ارتباطی با دیگران تعهد است. تعهد یعنی من متعهد می‌شوم همانگونه كه شما متعهد می‌شوید دوطرفه و داد و ستد كنیم. شرط این تعهد هم مسئولیت پذیری نسبت به تعهدات انجام شده، صداقت در تعامل با دیگران و رعایت حقوق طرف مقابل است.طبیعتا در چارچوب خانواده و تعامل بین زوجین، این تعهد و پایبندی به‌حقوق متقابل همدیگر است كه می‌تواند یك زندگی مشترك را پایدار، منسجم و باثبات كند و رضایت از زندگی تحقق عملی پیدا كند.

در این مولفه در روابط خانوادگی هیچ‌یك از زوجین بر دیگری ارجحیت ندارد. نباید انتظار داشته باشیم كه طرف مقابل به تعهدات عمل كند ولی خودمان به تعهداتمان پایبند نباشیم یا در این حوزه برای خود امتیاز خاصی قائل شویم. چنین رویه‌ای در حوزه اجتماعی و روابط خانواده قابل پذیرش نیست.

وی با بیان اینكه عوارض آن هم می‌تواند به شكل‌های مختلف مانند روابط فرازناشویی خود را نشان دهد، می‌افزاید: مرد نمی‌تواند حقی را برای خود قائل شود كه اگر طرف مقابل آن را حق خود بداند اقدام به توبیخ او كند. اگر تعهد وجود نداشته باشد زوجین از زندگی لذتی نخواهند برد و پایبندی به مسئولیت‌ها و وظایف متقابل وجود نخواهد داشت. در عین حال خشونت و طلاق افزایش پیدا خواهد كرد و خانواده پرتنش و ناسازگار خواهد شد.

رئیس انجمن مددكاری ایران در ادامه با اشاره به اینكه نمی‌توان به‌طور قطع قبل از ازدواج به این پی برد كه طرف مقابل متعهد است یا خیر ادامه می‌دهد: ولی اگر زوجین شناخت بیشتری نسبت به یكدیگر داشته باشند بتواند كمك كند كه متعهد بودن فرد مشخص شود.

در دوره آشنایی خانواده‌ها قبل از ازدواج (نامزدی) رفتار با دیگران، مسئولیت‌پذیری در قبال كارهایش، نقش‌های اجتماعی و چگونگی ایفای آن نقش‌های اجتماعی و... می‌تواند كمك كند كه شناخت بیشتری نسبت به طرف مقابل داشته باشند.

به گفته این مددكار اجتماعی هر كسی مسئولیتی در قبال خانواده دارد و اگر آن را به خوبی انجام نداده و در مسئولیت خود، یا در قول و قرارهایی كه گذاشته شده كوتاهی كند عدم تعهد است نه خیانت. خیانت جایی است كه روابط فرازناشویی با دیگری ایجاد می‌شود. طبیعتا این نوع ارتباطات روی فرزندان خانواده هم تاثیر خواهد گذاشت.

در سطح كلان جامعه هم فرزندان در روابط با دیگران به مشكل برمی‌خورند واعتماد دیگران هم به آنها كمتر می‌شود و بالعكس. شك و تردید در این خانواده‌ها وجود خواهد داشت و این شك زندگی و تعاملی را دچار چالش و لغزش جدی می‌كند.

دكتر حسن موسوی‌چلك با بیان اینكه ازدواج موقت یك فعل شرعی است، می‌گوید: نمی‌توان گفت كه ازدواج موقت فعل حرام است. اما این به منزله هرزگی در جامعه نیست. ازدواج موقت شرایط و چارچوبی دارد. اگر كسی دارای این شرایط باشد می‌تواند به سمت ازدواج موقت برود. نباید به بهانه ازدواج موقت، به‌دنبال تنوع‌طلبی بود.

مسئولان باید تعهد را به جوانان بیاموزند

تعهد در حد كلمه خیلی زیبا و اگر بخواهی به آن پایبند باشی به همان اندازه دشوار و درعین حال لذت بخش است. همه از دوست، همسر، فرزندان، پدر و مادر، همكار،‌ همسایه و... انتظار دارند كه به آنها متعهد باشند اما گاهی خود را متعهد به زندگی نمی‌دانند. بین عدم تعهد و خیانت هم برای برخی مرزی وجود ندارد.

دكتر تقی ابوطالبی‌احمدی نیز در مورد تعهد در بین زوجین به تهران امروز می‌گوید: وقتی عقد رسمی بین یك زن و شوهر بسته می‌شود، یعنی تعهدهایی بین آنها به وجود می آید. زندگی مشترك، تشكیل شركت سهامی فكر است كه در این مجموعه مقررات نوشته و نانوشته‌ای وجود دارد.

هر یك از طرفین با آگاهی از حقوق خود و دیگری و با حفظ حرمت و ارزش به همدیگر كانونی را طراحی می‌نمایند كه در آن بتوانند ماموریت اصلی انسانی خود را به انجام رسانند.

در این راستا تمام تاكید متولیان امر در حوزه خانواده برآن است كه دختر و پسر جوان در قالب عشق متعهدانه و با آگاهی نسبت به هویت جنسیتی و حرمت گذاری به موقعیت همدیگر در مسیر تكامل زندگی با بهره‌گیری از فرمان خدا و بزرگان دین و مصلحان اجتماعی در ارتباط با همدیگر ماموریت شایسته خود را انجام دهند.

به گفته این روانشناس و مشاور خانواده، در حیطه خانه و خانواده تلاش برای تامین نیازهای اولیه خانواده، تكیه‌گاه اقتصادی، امنیت روانی، طراحی فضای زندگی برای اهل منزل، تامین مایحتاج روزانه، سرمایه‌گذاری برای آینده و رفع خطرات احتمالی كه متوجه خانواده است و... از جمله وظایف مرد است. زن نیز علاوه بر حقوق متقابل نسبت به همسر خود وظایفی را به عهده دارد كه آن ایجاد فضای روانی سالم برای رشد فرزندان است. بدین سبب نسل آفرینی زن به عنوان مادر و همسر نسبت به مرد از اولویت بالایی برخوردار است و تاكید متخصصان حوزه خانواده نیز این است كه آموزش یك زن، آموزش جماعتی است و آموزش یك مرد كاربرد محدود دارد.

وی با اشاره به آموزش مهارت‌های زندگی به جوانان می‌افزاید: بسترسازی فضای روانی متعادل برای ارتقای خود و فرزندان از جمله وظایف همسران نسبت به یكدیگر است. از آنجایی‌كه حق تمكین به لحاظ حقوق همسری برای مرد و زن آمده است تمكین روانی، اقتصادی و... در خانواده برای زن و مرد به منظور فراهم آوردن شرایط مناسب در انجام ماموریت پدری و مادری است.

در این خانواده فرزندانی كه از مهر، محبت، صفا، صمیمیت، عشق پاك و شكوهمند از سوی پدر و مادر برخوردار باشند به راحتی می‌توانند در جامعه با ناملایمات و دشواری‌ها دست و پنجه نرم نموده و با الهام‌گیری از كانون گرم خانواده روش‌های حل مسئله را فراگرفته تا در برخورد با مسئله‌های گوناگون زندگی اجتماعی و فردی خود از پس آن برآیند.

در این راستا باید آموزش‌های لازم توسط بزرگان، متخصصان و كارشناسان در دانشگاه، آموزش و پرورش، خانه و جامعه به فرزندان داده شود تا طبق آن بتوانند مهارت‌های زندگی را یاد گرفته و در واقع عینی‌سازی و تحقق برنامه‌های زندگی را فراهم كنند.

دكتر ابوطالبی‌احمدی با اشاره به اینكه مسئولان در فرهنگ‌سازی تعهد نقش بسزایی دارند می‌گوید: یك جوان با تعهدی كه به جامعه دارد تحصیل می‌كند ولی نمی‌تواند شغلی برای خود دست و پا كرده و تعهدات خود را نسبت به همسرش برآورده كند. در این بخش نباید فراموش كرد كه مسئولان باید به وعده و وعیدهایی كه می‌دهند و تعهداتی كه نسبت به جامعه و جوانان دارند پایبند باشند زیرا این تعهد باعث می‌شود كه جوان هم در مقابل نسبت به خانواده خود متعهد شود. اینها همه حلقه‌های به هم وصل شده هستند.