دیه چیست؟

یکی از مهم ترین انواع مجازات هایی که برای برخی از جرایم در قانون مجازات اسلامی در نظر گرفته شده است، دیه می باشد. دیه در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ تعریف شده است که بر اساس ماده مذکور: «دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس، به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو، یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است».

با توجه به تعریفی که از دیه ارائه شد، می توان گفت در صورتی که جرایم غیر عمدی سبب آسیب به جان، اعضای بدن (جرح) و منافع دیگری صورت گرفته باشد، به حکم شرع میزانی دیه تعیین می شود که مجرم باید به شخص بزه دیده و یا ورثه او بپردازد.

علاوه بر این، در شرایطی که جرم، از نوع عمدی بوده باشد ولی به دلایلی نتوان مرتکب را قصاص نمود، می توان دیه تعیین و پرداخت کرد. یا اینکه گاهی ممکن است حکم قصاص برای جرمی صادر شده باشد، اما خود بزه دیده و یا اولیای دم وی، به دریافت دیه به جای قصاص راضی شوند و به اصطلاح دیه بگیرند که در ادامه این مقاله به بررسی جدول قیمت دیه برای سال ۹۹ خواهیم پرداخت.

نحوه تعیین میزان و نرخ دیه

در قسمت قبل به تعریف مختصری از دیه به عنوان یکی از مجازات های پیش بینی شده در قانون مجازات اسلامی پرداخته شد؛ با این حال نکته مهمی که در ارتباط با دیه وجود دارد، نرخ و مبلغی از دیه است که برای مجرم تعیین شده و وی محکوم به پرداخت آن می باشد.

بررسی این موضوع یعنی نرخ و میزان دیه کامل انسان، از آن جهت مهم و ضروری است که مبلغ و نرخ دیه در هر سال با سال قبل تفاوت دارد؛ چرا که تورم موجود در کشور نیز اقتضا می کند همه ساله نرخ دیه مشخصی تعیین شود که تنها برای همان سال قابل اعمال است و دیه سال ۹۹ نیز از این قضیه مستثنی نیست.

در همین راستا، نرخ قیمت دیه کامل انسان در هر سال طبق نظر کارشناسان و با توجه به درصد تورمی که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود، تعیین شده و در اختیار رئیس قوه قضاییه قرار می گیرد که رئیس قوه قضاییه نیز آن را به اطلاع عموم می رساند.

نرخ مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۳۹۹ نیز به همین نحو تعیین شده است و بخشنامه دیه سال نود و نه توسط رئیس قوه قضاییه صادر شده که با افزایش حدود ۲۲ درصدی همراه بوده است که در ادامه به بررسی مبلغ و قیمت دیه در سال ۹۹ خواهیم پرداخت.

نرخ دیه کامل انسان در سال ۹۹

همانطور که اشاره شد، رئیس قوه قضاییه با صدور بخشنامه ای، نرخ و مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۳۹۹ را ابلاغ نموده اند که این مبلغ، با افزایش ۲۲ درصدی نسبت به سال گذشته یعنی سال ۱۳۹۸ مواجه بوده است. بر اساس این ابلاغیه، «در اجرای ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و با توجه به بررسی ‌های به عمل آمده، قیمت دیه کامله در ماه‌ های غیر حرام از ابتدای سال ۱۳۹۹، مبلغ سه میلیارد و سیصد میلیون ریال تعیین می‌ گردد».

بر این اساس، مبلغ دیه ای که برای سال ۹۹ تعیین شده است، سیصد و سی میلیون تومان ( 330/000/000 ) خواهد بود که برای انسان کامل در نظر گرفته شده است و در صورتی که شخصی محکوم به پرداخت دیه ای معادل دیه کامل انسان محکوم بشود، باید مبلغ سیصد و سی میلیون تومان دیه بپردازد که این مبلغ، برای ماه های عادی یعنی ماه های غیر حرام می باشد.

همچنین، طبق قواعد کلی، مبلغ دیه در ماه های حرام به میزان مشخصی تغلیظ شده و افزایش می یابد که مبلغ تغلیظ دیه در ماه های غیر حرام، معادل یک سوم دیه کامل انسان می باشد. از آن جهت که یک سوم دیه کامل انسان در سال ۹۹​ (که سیصد و سی میلیون تومان تعیین شده است)، معادل صد و ده میلیون تومان می شود، در ماه های حرام، مبلغ صد و ده میلیون تومان ( 110/000/000 ) به نرخ دیه کامل انسان در ماه های عادی افزوده خواهد شد.

بنابراین جدول، نرخ و قیمت دیه انسان در سال ۱۳۹۹ در ماه های حرام، معادل چهارصد و چهل میلیون تومان ( 440/000/000 ) خواهد بود. لازم به ذکر است که ماه های حرام به ماه های محرم، رجب، ذی الحجه و ذی القعده می باشند که در این ماه ها، مبلغ دیه افزایش یافته و به اصطلاح تغلیظ می شود.

سوالات متداول

۱- دیه کامل انسان در سال ۹۹ چگونه تعیین می شود؟
همه ساله قوه قضاییه مبلغ و قیمت دیه را تعیین می کند که در سال ۱۳۹۹ نیز این مبلغ مشخص و به تصویب رئیس قوه قضاییه رسیده است.

۲- نرخ و مبلغ دیه کامل انسان برای سال ۹۹ چقدر تعیین شده است؟
دیه کامل انسان برای سال ۹۹ ، مبلغ سیصد و سی میلیون تومان تعیین شده است.

۳- مبلغ دیه در سال ۹۹ به ازای ماه های حرام چقدر است ؟
در ماه های حرام به میزان یک سوم به مبلغ دیه کامل اضافه می شود که در سال ۹۹ دیه کامل انسان برای ماه های حرام معادل چهارصد و چهل میلیون تومان خواهد بود که جزییات محاسبه دیه در ماه های حرام در این مطلب توضیح داده شده است.